خواندنی مطلب امروز

تئوری Yang-Yin و پنج عنصر دو تفسیر بسیار مهم و اساسی از پدیدهای طبیعی در دوران باستان بوده اند که در چین قدیم پایه های پیش رفت علوم طبیعی بر اساس این دو تئوری قرار داشته ، طبیبان آن دوران اصول و قوانین منتج از این دو قائده را درعلوم پزشکی بکار می بردند و پایه های طب سنتی چین(TCM)بدینگونه پی ریزی شد و طی هزاران سال به شکل کنونی به ما رسیده است.

Yang-Yinاصلی که در چین باستان نگرش اساسی به جهان هستی بوده و تمام اصولی که بر ماده و انرژی حاکم است را شامل میگردد . این تئوری اولین بار در چین و در دوره یینYinو جوZhou (از قرن۱۶CB تا سال۲۲۱ پیش ازمیلاد) مطرح شده است.

این تئوری تمام کیفیتها و کمیتهای موجود در جهان هستی را شامل میشود ، Yang-Yin ریشه و قانون بهشت و جهنم و شیرازه هر آنچه هست میباشد پس تمام پدیده ها با این تئوری قابل آنالیز میباشند.

پس یک نگرش فلسفی به جهان هستی میباشد ، که تعبیر دو اصل متضاد را در بر دارد و این دو نشان دهنده دو پدیده جدا با طبیعتهای متضاد و در عین حال دو روی سکه در یک کالبد است ، مردم مشرق زمین در دورانهای باستانی در زندگی روزمره این اعتقاد را پیدا کرده بودند که هرآنچه در طبیعت وجود دارد دو رویه متضاد دارد ، برای مثال شب و روز، شفاف بودن و کدر بودن ، حرکت و سکون ، به طرف بالا و به طرف پایین ، گرما وسرما و...

در اصل پنج عنصر، مشخصه Yang آتش و مشخصه Yin آب است ، بسته به خواص این دو عنصر ، تمام کیفیتها و کمیتها در جهان هستی در طبقه Yin یا Yang قرار میگیرند ، برای مثال آنهایی که دارای خواص ، گرما ، حرکت ، درخشندگی ، درجهت بالا یا بیرون ، تهیج کردن ، دارای پتانسیل و...

در طبقه آتش Yang و آنهایی که ، سرما ، سکون ، کدر بودن ، جهات پایین و داخل ، مهار ، ضعف درطبقه آب Yinقرار دارند پس در بدن نیز کیفیتهایی مثلQi بدن که حرکت وگرما دارد Yang و کیفیتی از آن(Qi) که ویژگی تغذیه ای و مرطوب کنندگی دارد Yin میباشد.
طبیعتYang-Yin مطلق نیست بلکه نسبی است بدین معنی که در شرایطی خاص Yinبه Yangتبدیل میشود و برعکس(Inter-transforming) نامیده میشود و در شرایطی دیگر هر کیفیتی میتواند بی نهایت بار به Yinو Yang

برای مثال : روز و شب ، صبح زمان روز ، Yang و بعدازظهر آن Yinپس اولی YangدرYangو دومیYinدرYang میباشد ، نیمه اول شب Yinو نیمه دوم آن Yangپس اولیYinدرYinو دومی YangدرYinمیباشد ، در خود هر قسمت باز Yang-Yin وجود دارد تا بی نهایت . پس Yang-Yinدرعین حال که در تضاد میباشند

به هم دیگر کاملا وابسته (کامل کننده یکدیگرند) در TCM این قوانین Yang-Yinمثل ارتباط تنگاتنگ و تبدیل دائمی را به بدن انسان تعمیم داده و بدینگونه تغییرات پاتولوژیک و فیزیولوژیک آن را راهنمائی جهت تشخیص و درمان بکار میبرد.

الف- اصول اساسی تئوری Yin-Yang

۱-اصل تضاد Yang-Yin (opposition)با همدیگر مخالفت میکنند پس روی هم کنترل دارند این خاصیت در بدن انسان از اصول اولیه تداوم سلامتیست.

۲-اصل وابستگی Yang-Yin (Interdependence)کاملا بهم وابسته و غیر قابل تفکیک میباشند ، هیچ کدام به تنهائی وجود ندارند ، بدون حرکت به طرف بالا(Yang)حرکت به طرف پائین(Yin) بی معنی است . اصل وابستگی مطلق Yang-Yin.

در اینجا جمله ی بسیار مهمی از کتاب :
Plain Questions وجود دارد ،در فصل پنجم این کتاب میایدکه:Yin داخل میماند تا نگهبان Yangباشد وYang بیرون میماند تا به عنوان خدمه Yinعمل کند،وقتی این مسئله به فیزیولوژی بدن تعمیم داده میشود، Yin مواد غذائی در بدن وYang فعالیت حرکتی بدن است.

۳-اصل مصرف وحمایت(Inter-consuming-support) در بدن انسان فعالیت حرکتیYang نیاز به مصرف مواد غذائی Yin جهت تولید انرژی دارد(Consuming ) و جذب مواد غذائی نیاز به انرژی دارد(supporting)،اگراین مقوله دربدن انسان ازتعادل خارج شود،بیماری عارض میگردد . این تغییر Yang-Yin تغییرکمیتی است.

۴-اصل تبدیل شدن(Intertransformation) در شرایط خاصی Yin بهYang تبدیل میشود وبر عکس ،اگرقانون سوم یک تغییر کمیتی بوداین مورد یک تغییرکیفیتی است.در فصل پنجم کتاب Plain Questions بیان میدارد Yin Extremeناچار تبدیل به Yang میشود و Yang Extremeلزومآ به Yin تبدیل میشود پس سرمای بیش ازحد به گرما تبدیل میشودوگرمای خیلی زیادازحد سرما ایجاد میکند.

مثال کلینیکی آن بیماری طب دار شدید است که درآن تب بسیار بالای بیمارباعث مصرف و آزردگی Anti-pathogenic)), Qi (Zheng qi) فرد شده بعد از مدتی درجه حرارت بیمارناگهان می افتد،رنگ پریده ،اندام سرد،پالس نخی و ضعیف میشود

دراین حالت اقدامات اورژانس باعث تقویت Yang, Qiبرگشت علائم گرم شدن اندامها وبرگشت پالس میشود، حالت اول تبدیل Yangبه Yin است وحالت دوم تبدیلYinبه Yang میباشد.

۵-اصل تقسیم بی نهایت Yin و Yang گفته شد که این دو درحال تبدیل مداوم به یکدیگر میباشندپس درهرحالتی مقدارنسبی ازهرکدام میباشدپس بی نهایت حالت وجود دارد.

در TCM ، چی، Yinو Yang میتواند کمترین یا بیشترین حالت باشدپس هرکدام به سه زیر مجموعه تقسیم میشوند:

yin

(Declining Yin, 1st Yin (Jeuyin -

(Lesser Yin, 2 nd Yin (Shaoyin

Greater Yin, 3 rd Yin (Taiyin)yang

yang

(Scanty Yang, 1 st Yang (Shaoyang

(Extreme Yang, 2 nd Yang (Yangming

(Greater Yang, 3 rd Yang (Taiyang

Taijitu (Yin- Yang Figure)

ب-بکارگیری تئوری Yin- Yang در TCM
شیرازه TCM از تئوری Yin- Yang تشکیل شده است.این تئوری ساختمان ارگانهای انسان از نظرعمل فیزیولوژیک را تفسیرمینمایدودرضمن با توصیف تغییرات پاتولوژیک میتواند راهنمائی درجهت تشخیص ودرمان بیماری باشد.

۱- Yin- Yangوساختمان بدن انسان:
وقتی ازتئوری Yin- Yang جهت توصیف و تفسیربدن انسان بکار برده میشوداین نتیجه حاصل میشود که تمام اعضا وجوارح انسان کاملا یک پارچه وبه هم وابسته است وجزبه جزآن میتواندبه دوقسم متضاد YinوYang تقسیم شوندبرای مثال:

آناتومیکال؛بخش بالائی بدن YangوپائینیYin ، Exterior ،Yang و interior،Yin بیرون اندامها Yangوداخل آن Yin. از نظر فعالیت وطبیعت ارگانها ، Zang، Yinو fu، Yangوهر ارگانی خود به YinوYangتقسیم میشود مثل: Heart-YinوYang- Heartو... بدین صورت مدارهای بدن نیز به YinوYang تقسیم میشوند.

۲-Yin- Yangوفیزیولوژی بدن انسان:تئوریYin- Yangبیان میدارد که فعالیتهای حیاتی ونرمال بدن انسان بستگی به همکاریتنگاتنگ
Yin،Yangدرعین تضاد آنها دارد

فعالیت عملی بهYangومواد غذائی بهYin با فعالیت ارگانهایfu- Zang آب وغذا به مواد غذائی تبدیل میشود باحمایت دوگانه YangوYin بدن انسان از حمله پاتوژن درامان وتعادل برقرار میباشد.

۳-Yin- Yangو تغییرات پاتولوژیک بدن:
در TCM وقوع بیماری زمانیست که تعادل نسبی Yin- Yang مختل وحالت DeficiencyیاExcess برقرارگردد.ایجادوپیشرفت بیماری به عوامل pathogenic و Anti-pathogenic اینها نیز به Yin- Yang تقسیم میشوند؛ Anti-pathogenic qiشامل:

Yin fluid وqi Yangمیباشد درنتیجه در حالتیکه Yang pathogenic باعث بیماری شوداین مسئله باعث مصرف Yin وYang Excessرا موجب شده وسندرم گرما Heat syndromeایجاد میکند،حال اگر Yin pathogenic به بدن حمله کندباعث تضعیف Yangوعلائم Yinرا باعث میشودکه به صورت سندرم سرما خودش را نشان میدهد Syndrome Cold .

(Yang Excess (shi-heat syndrome

(Yin Excess (shi-cold syndrome

( Yang Deficiency (Xu-cold syndrome

( Yin Deficiency (Xu-heat syndrome

e-mutual consumption of YangوYin

Fig.2 Preponderance Weakness of Yin- Yang

مثال مورد آخر؛وقتی اشتهای کم طولانی شود تضعیف Spleen qi(yang) را بدنبال خواهد داشت که نهایت باعث ایجاد کم خونی Blood (yin) شده؛دراین حالت کمبود Qi و Bloodبه علت ضعف Yangاست که Yinرا متآثر کرده است.مثال دیگر؛ خونریزی که کمبود Blood Yin را بدنبال خواهد داشت واین خود باعث کمبود Yang میشود که با اندام سرد ولرز همراه است؛ در اینجا کمبود Yinاختلال Yangرا موجب میشود.

۴- Yin- Yangبه عنوان تشخیص ودرمان ریشه واصل بوجود آمدن بیماری ایجادعدم تعادل بین YinوYangاست.طبیعت هربیماری ازحیطهوتفسیرقواعدYin- Yang خارج نمیشود.از کتاب؛ Plain Questionsپزشک خوب با دیدن صورت بیماروگرفتن نبض قدم اول تشخیص رابرمیدارد که نوع بیماریYin یاYang است.

YinوYang قائده ایست جهت تشخیص افتراقی براساس هشت اصل: Yin،Yang، interior،exterior، cold، heat، deficiency، excess حال چون بیماری = اختلال Yinو، Yangپسدرمان= ایجاد تعادل مجدد بین YangوYinدرنتیجه عمل اصلی سوزن تعدیل qiوابسته به YangوYinمیباشد.

بر اساس این تئوری نه تنها اصول درمان مشخص میشود بلکه نقاط ، تکنیک سوزن زدن و استفاده از موگسا نیز تعیین می گردد.برای مثال ترکیب نقاط مدارهای externally - internally و نقاط yuan- primery&luo - connecting بر اساس مدارهای گرفتار yin و yang و ترکیب نقاط Frint - Mu وBck - Shu که اولی جهت ارگان Zang و دومی جهت ارگانهای Fu و در نتیجه Back - shu برای بیمارYin و Front - Mu برای بیماری Yang به کار می رود . گذاردن موگسا اول مناطق بالای بدن و بعد نقاط پایین بدن یا در بیماری Yin سوزن عمیق با نگهداری و درYang با عمق کمتر بدون نگهداری . در روماتیسم و ... یا معضل امروزه ما ، آنفولانزای خوکی ، با اسم علمی H1N1 ، قابل پیشگیری یا در افراد بیمارمی توان شدت بیماری را کاهش داد.

نظرات کاربران درباره این مطلب :